" Człowiek, który umie żyć w harmonii z samym sobą, jest szczęśliwy."

OSCAR WILDE

 

Wiosna ...

                        ... PROMOCJA ZDROWIA PSYCHICZNEGO

 

 

Wiosna to wspaniały czas, w którym budzimy się na nowo do życia po zimie. Wielu z nas zaczyna dbać o swój wygląd. Trzeba schudnąć, aby pokazać się latem na plaży. Długie i coraz cieplejsze dni sprawiają, że zaczynamy więcej przebywać na świeżym powietrzu uprawiając sport. Chcemy poczuć się dobrze, zdrowo. Ale wiosna to też czas, kiedy warto zainwestować w swoje zdrowie psychiczne. Ten artykuł ma na celu przybliżyć podstawowe zasady dbania o higienę psychiczną oraz przedstawić czym charakteryzuje się człowiek cieszący się pełnią zdrowia psychicznego. Lektura artykułu pozwoli tez samodzielnie ocenić, czego brakuje mojemu dobremu samopoczuciu.

 

 

Zdrowieokreślane jest mianem wartości, dzięki której człowiek może realizować swoje życiowe dążenia oraz kształtować przestrzeń wokół siebie. Zdrowie pojmowane jest także jako bogactwo umożliwiające człowiekowi rozwój. Zdrowie jest także środkiem umożliwiającym codzienne funkcjonowanie, wpływającym na jakość życia danej osoby.

 Biorąc pod uwagę całościową koncepcje zdrowia możemy wyróżnić jego cztery najważniejsze wymiary:

1. Zdrowie fizyczne - to prawidłowe funkcjonowanie organizmu oraz jego układów i narządów.

2. Zdrowie psychiczne - w jego obrębie wyróżniamy zdrowie:

·         umysłowe - zdolność do jasnego, logicznego myślenia

·         emocjonalne - zdolność do rozpoznawania i wyrażania uczuć w sposób konstruktywny, umiejętność radzenia sobie ze stresem, napięciem oraz lękiem.

3. Zdrowie społeczne - to zdolność do utrzymania prawidłowych relacji z innymi ludźmi oraz pełnienia ról społecznych.

4. Zdrowie duchowe - jest związane z wierzeniami i praktykami religijnymi bądź z utrzymaniem wewnętrznego spokoju.

Zdrowie psychiczne(wg WHO) to: "stan dobrego samopoczucia, w którym człowiek wykorzystuje swoje zdolności, może radzić sobie ze stresem w codziennym życiu, może wydajnie i owocnie pracować oraz jest w stanie wnieść wkład  w życie danej wspólnoty".  Zdrowie psychiczne oznacza brak objawów zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania. Jest także określane jako harmonia w obrębie struktury osobowości, harmonia ze środowiskiem społecznym, dobre samopoczucie, zdolność do pracy, miłości i działalności twórczej. Przebieg naszego życia zależy w dużym stopniu od naszego zdrowia psychicznego. Zdrowie psychiczne jest kapitałem pozwalającym na realizowanie intelektualnego i emocjonalnego potencjału człowieka oraz znalezienie i odgrywanie swoich ról w życiu społecznym.

Zaburzenia psychiczne to ogół zaburzeń czynności psychicznych i zachowania, zwykle będących źródłem cierpienia lub utrudnień w funkcjonowaniu społecznym. Zaburzenia psychiczne wydaje nam się, że to tylko wtedy gdy ktoś choruje na depresję, schizofrenię, nerwicę. zaburzenia psychiczne występują częściej niż myślimy. Dotykają one zarówno mężczyzn, jak i kobiety. Praktycznie każdy z nas w pewnym okresie życia doświadczał cierpienia psychicznego będącego wynikiem jakiegoś doświadczenia. Nie każde zaburzenia psychiczne prowadzą od razu do choroby psychicznej. Jednak każde cierpienie psychiczne  może być ciężkim doświadczeniem. Mamy prawo uważać, że moje cierpienie psychiczne jest dla mnie ciężkie. Często tłumaczymy sobie sami, że inni mają poważniejsze problemy. To, że mnie jest smutno, źle, boję się, nie mogę spać bo męczą mnie wspomnienia itp., uważamy za coś normalnego w życiu; trzeba sobie z tym samemu poradzić; pewnie wyolbrzymiam wszystko. W ten lub podobny sposób próbujemy wytłumaczyć swoje dolegliwości psychiczne, ale pozostajemy wówczas sami ze swoim cierpieniem. Nie rób tego, nie zostawaj sam, idź do terapeuty; po co cierpieć, skoro można sobie pomóc. Pokonaj wstyd.

Co jest przyczyną naszych zaburzeń psychicznych, naszego cierpienia psychicznego?

Obecnie uznaje się, istotną rolę w pojawieniu się zaburzeń psychicznych odgrywa biologicznie uwarunkowana predyspozycja do zachowania (zwana wrażliwością lub podatnością na zranienia) oraz obciążenia natury psychologiczno - społecznej.

Do potencjalnych biologicznych przyczyn wspomnianej wrażliwości można zaliczyć:

• ·         obciążenia genetyczne,
• ·         nieprawidłowości w procesie rozwoju mózgu w okresie płodowym,
• ·         urazy okołoporodowe,
• ·         schorzenia mózgu w okresie dorastania i dorosłości,
• ·         różnego rodzaju uszkodzenia spowodowane przez toksyczne działanie narkotyków, alkoholu, nadużywanie leków,
• ·         urazy głowy,
• ·         pewne choroby somatyczne - endokrynologiczne, guzy mózgu,

Wśród obciążeń psychospołecznych wyróżniamy:

• ·  systemy wychowawcze stwarzające niekorzystne warunki do kształtowania w człowieku umiejętności samodzielnego podejmowania trudnych decyzji,
• ·         narażanie dziecka na skrajnie trudne sytuacje fizyczne i psychologiczne,
• ·         brak we wczesnym dzieciństwie osoby zapewniającej bezpieczeństwo i miłość,
• ·         nadmierny stres,
• ·         różnego rodzaju obciążenia pojawiające się nagle, w sposób zaskakujący - śmierć, rozstanie z bliską osobą, utrata pracy, ciężki wypadek,
• ·         stresujące wydarzenia życiowe o pozytywnym znaczeniu: ślub, narodziny dziecka, przeprowadzka, rozpoczęcie studiów, awans,
• ·         konflikty  w rodzinie i pracy,
• ·         zaburzone interakcje

Do pojawienia się zaburzeń psychicznych może dojść wówczas, gdy wymienione biologiczne uwrażliwienia i obciążenia psychospołeczne występują jednocześnie, czyli gdy obciążające okoliczności środowiskowe trafiają na niedostatecznie "uzbrojonego" człowieka. Zaburzenia psychiczne to wynik interakcji biologicznych predyspozycji, doświadczeń społecznych oraz poziomu nasilenia stresu.

Badania pokazują, że systematycznie wzrasta liczba osób leczonych terapeutycznie lub farmakologicznie z powodu zaburzeń psychicznych.  Jest to wynik zwiększonego poziomu zagrożeń społecznych, które są niebezpieczne dla zdrowia psychicznego, takich jak: stres, bezrobocie, ubóstwo, przemoc, uzależnienia, rozluźnienie więzi społecznych.

Wprawdzie postęp cywilizacji sprawił, że żyjemy dłużej i wygodniej, ale też drogo za to płacimy. czujemy się coraz bardziej samotni i zagubieni. Jesteśmy zabiegani, pochłonięci rywalizacją, przytłoczeni nadmiarem obowiązków. Stres  towarzyszy nam niemal na każdym kroku: w pracy, szkole, życiu osobistym ... Ogromna ilość otaczających nas stresorów sprawia, że nie sposób przed nimi uciec. Stres wpływać na zmianę w sposobie myślenia i ograniczać umiejętność radzenia sobie z trudnościami. Na skutek trwania w długim napięciu, pojawiają się rozmaite lęki i niepokoje, z którymi coraz trudniej sobie radzić. Osoby żyjące w ciągłym stresie stają się nerwowe, bardziej chaotyczne i powoli tracą trzeźwość myślenia, co często skutkuje zaburzeniami psychicznymi.

Promocja zdrowia psychicznego to działania mające na celu wzmocnienie zdrowia psychicznego, dobrego samopoczucia i poprawę jakości życia . Aby zwiększyć własne szanse na długotrwałe, oparte na solidnych podstawach zdrowie psychiczne, konieczne jest podejmowanie regularnych działań z zakresu higieny psychicznej.

Higiena psychicznato z jednej strony profilaktyka, chroniąca nas przed obniżeniem nastroju, niepokojem, nadmiernym stresem, czyli czynnikami które w konsekwencji mogą prowadzić do bardzo poważnych skutków, takich jak załamanie nerwowe czy utrata wiary w sens życia. Z drugiej zaś strony to sprawne i efektywne radzenie sobie z występującymi w naszym życiu trudnościami.

 

CZŁOWIEK CIESZĄCY SIĘ PEŁNIĄ ZDROWIA PSYCHICZNEGO,

TO OSOBA KTÓRA:

• ·         lubi siebie, akceptuje posiadane cechy charakteru i swój wygląd,
• ·         jest świadoma własnego JA oraz własnej niezależności,
• ·         podejmuje różnorodne aktywności, z zaangażowaniem rozwija swoje pasje, poznaje nowe rzeczy, dba o swoje ciało,
• ·         czuje się panem swojego losu - świadomie decyduje o sobie i bierze odpowiedzialność za swoje wybory i decyzje,
• ·         potrafi nawiązać prawidłowe relacje społeczne,
• ·         podejmuje działania, z założeniem, że odniesie sukces,
• ·         świat postrzega jako miejsce bezpieczne, dające wszechstronne możliwości rozwoju,
• ·         odnajduje  w życiu sens istnienia,
• ·         czuje kontrolę nad swoim życiem, bierze sprawy w swoje ręce i pisze sam scenariusz do filmu "moje życie", bez niepotrzebnych powinności, zewnętrznych przymusów czy zachowywania konwenansów,
• ·         potrzeby wyznaczają jego cele,
• ·         jest asertywny czyli szanuje innych, ale również respektuje własne prawa,
• ·         jest dobrze przystosowany społecznie, lubi ludzi,
• ·         toleruje prawo innych do inności, prawo do błędu, pomyłek, wybaczania,
• ·         eksploruje, poznaje, smakuje świat, czerpie przyjemność z życia,
• ·         jest ciekawy poznawczo, otwarty na zmiany i nowości, słucha siebie, ale i innych, jest otwarty na nowe idee i poglądy,
• ·         szuka lepszego życia i dąży do poprawy jakości swojego życia,
• ·         przyjmuje odpowiedzialność  za własne trudności, nie obwiniając ciągle innych za "całe zło tego świata",
• ·         widzi granice własnego JA, czyli rozróżnia na co ma wpływ, a co staje się trudnością na którą nie ma wpływu.

PODSTAWOWE ZASADY

DBANIA O HIGIENĘ PSYCHICZNĄ:

1. ROZWIĄZUJ PROBLEMY NA BIERZĄCO, NIE ODKŁADAJ "NA PÓŹNIEJ", ABYŚ NIE CZUŁ SIĘ PRZYTŁOCZONY NADMIAREM ZMARTWIEŃ.

2. PAMIĘTAJ, ŻE DZIEŃ MA SKOŃCZONĄ LICZBĘ GODZIN!

·         zdecyduj się na konkretne działanie, rób swoje jak najlepiej i pozwól działać biegowi wydarzeń,

·         umiejętnie zarządzaj swoim czasem (techniki skutecznej organizacji czasu pozwalają określić priorytety, oszczędzać czas i nie marnować go na niepotrzebne zadania),

·         nie podejmuj się działań, które przekraczają Twoje siły,

·         zaplanuj swoją aktywność,

·         znajdź czas na odpoczynek, relaks.

3. TRAKTUJ SIEBIE JAK PRZYJACIELA!

·         akceptuj i szanuj siebie takiego, jakim jesteś,

·         nie bądź dla siebie zbyt wymagający i krytyczny,

·         naucz się przyjmować komplementy, nie obwiniaj siebie za wszystkie niepowodzenia, nie umniejszaj swoich zasług, nagradzaj siebie za swoje wysiłki.

4.WYZNACZAJ SOBIE CELE!

·         zamień słowa "muszę", "powinienem" na "chcę", "postanawiam",

·         rozwijaj swoje pasje, znajdź hobby,

·         spraw by twoje życie miało sens, ustalaj cele i zmierzaj do nich!!!

5. BĄDŹ ASERTYWNY - NAUCZ SIĘ MÓWIĆ NIE!

·         staraj się żyć w zgodzie ze sobą,

·         uprzejmie ale stanowczo odmawiaj, jeżeli nie masz na coś ochoty,

·         nie bierz na siebie zadań, które przekraczają twoje siły,

·         poznaj swoje prawa i obowiązki jako osoby, pracownika itp.

6. MYŚL POZYTYWNIE!

·         staraj się koncentrować na pozytywnych stronach swojego życia,

·         uśmiechaj się jak najczęściej

·         dostrzegaj uśmiech innej osoby i go odwzajemniaj,

·         miej poczucie humoru.

7. DBAJ O SWOJE CIAŁO!

·         wysypiaj się regularnie,

·         odżywiaj się zdrowo,

·         bądź aktywny fizycznie, uprawiaj sport,

·         słuchaj swojego organizmu i reaguj na jego sygnały,

·         zrezygnuj lub ogranicz używki: kawa, herbata czarna, alkohol, nikotyna, niezdrowa żywność np. chipsy, słodycze, fast food.

8.POZWÓL SOBIE NA PRZYJEMNOŚCI!

·         pamiętaj o prostych przyjemnościach np. ulubiona potrawa, ulubiona piosenka ...

·         przebywaj na świeżym powietrzu, czas spędzaj na łonie natury, korzystaj ze światła słonecznego,

·         ciesz się z drobnych rzeczy, doceniaj każdą chwilę,

·         wypróbuj techniki relaksacyjne jako metodę radzenia sobie z codziennym stresem.

9. DBAJ O DOBRY KONTAKT Z INNYMI!

• ·         rozmawiaj z ludźmi,
• ·         spotykając się z drugim człowiekiem staraj się poświęcić czas tylko jemu - odłóż telefon, komputer, tablet, wyjmij słuchawki z uszu ...
• ·         mów o swoich emocjach, problemach i radościach,
• ·         naucz się słuchać tego, co do Ciebie mówią inni.

10. STARAJ SIĘ CZERPAĆ RADOŚĆ Z POMAGANIA!

• ·         daj innym coś od siebie,
• ·         dbaj o swoje otoczenie,
• ·         spróbuj przebaczyć tym, do których masz żal.

11. STOSUJ ZASADĘ "ZŁOTEGO ŚRODKA"

• ·         zaspakajaj swoje potrzeby w niezbędnym stopniu, ale nie bądź zachłanny np. realizuj się zawodowo, osiągaj sukcesy, rób karierę, ale umiej powiedzieć sobie "stop" i zadbać o relację z najbliższymi ...

12. POZWÓL SOBIE NA CHWILE SŁABOŚCI!

• ·         masz prawo czasem czuć smutek, żal, złość i gniew,
• ·         ma prawo czasem nic Ci się nie chcieć i masz wtedy prawo poleniuchować,
• ·         pamiętaj, że nie ma idealnego i jedynego sposobu na zmartwienia i smutki, ale alkohol i narkotyki nie rozwiążą Twoich problemów,

 

Jeśli masz problemy z realizacją tych zasad porozmawiaj ze specjalistą (psychologiem, psychoterapeutą, psychiatrą). Taka rozmowa może rozwiązać twoje problemy  i poprawić jakość Twojego samopoczucia psychicznego. Nie czekaj aż będzie za późno. Zadbaj o swoje zdrowie psychiczne, bo tu nie ma przeszczepów.